Blog

Firmware — cihazın aparat komponentlərinə birbaşa daxil edilən ixtisaslaşdırılmış proqram təminatıdır. O, cihazınızı "canlandırır", ona komponentlərin necə qarşılıqlı əlaqədə olacağını göstərən əsas təlimatları verir. Kompüterinizi və ya telefonunuzu işə saldığınız zaman ilk növbədə əməliyyat sistemi deyil, məhz firmware işə düşür. O, komponentləri yoxlayır, əsas funksiyaları işə salır və yalnız bundan sonra idarəetməni əməliyyat sisteminə ötürür.

Bəlkə də heç vaxt bunu düşünməmisiniz, amma məhz firmware cihazınızdakı bütün əsas proseslərə nəzarət edir, istər əməliyyat sisteminin yüklənməsi, istərsə də yaddaşın və ya şəbəkə qoşulmalarının idarə edilməsi olsun. Məsələn, firmware olmadan kompüteriniz qoşulmuş cihazları — klaviatura, mouse və ya sərt diski tanıya bilməzdi. Firmware pərdəarxası işləyir və bütün bunları mümkün edir.

Niyə firmware yeniləmələrini izləmək lazımdır?

Hər hansı proqram təminatı kimi firmware də zamanla köhnəlir və istehsalçılar onun yeniləmələrini buraxırlar. Firmware yeniləməsinin vacibliyini göstərən bir neçə səbəb:

1. Xətaların aradan qaldırılması: Cihazınızın normal işləməsi onun içərisində hər şeyin ideal olduğu demək deyil. İstehsalçılar daim xətaları tapır və firmware yeniləmələri buraxır. Yeniləmə bu xətaları aradan qaldırır, sabitliyi artırır və sizi gözlənilməz nasazlıqlardan qoruyur.

2. Performansın artırılması: Yeniləmədən sonra cihazınızın daha sürətli işləməsinə təəccüblənməyin! Firmware yeniləmələri performansı artıra, enerji istifadəsini optimallaşdıra və hətta SSD və ya marşrutizatorunuzun işini daha səmərəli edə bilər.

3. Yeni texnologiyalarla uyğunluq: Qlobal IT sənayesi yerində durmur və vaxtaşırı firmware yeniləməsi tələb oluna bilər ki, yeni standart və funksiyaları dəstəkləsin. Məsələn, marşrutizatorunuz yeni Wi-Fi standartını dəstəkləməyə başlaya bilər ki, bu da internet bağlantısının sürətini və sabitliyini artıracaq.

4. Təhlükəsizlik: Kibertəhlükələr artdıqca firmware cihazın qorunmasında mühüm rol oynayır. İstehsalçılar mütəmadi olaraq yeniləmələr buraxaraq boşluqları aradan qaldırırlar. Firmware yenilənməzsə, cihazınız haker hücumlarına qarşı zəif qala bilər.

Firmware müxtəlif cihazlarda necə işləyir?

Bəlkə də düşünürsünüz: "Firmware konkret harada istifadə olunur?". Cavab — praktiki olaraq hər yerdə. Aşağıda sizin üçün tanış olan bir neçə nümunə var:

• Kompüterlər: Kompüterinizdə firmware BIOS və ya UEFI şəklindədir. Bunlar əməliyyat sistemindən əvvəl işə düşür və aparat təminatınızı yoxlayır. BIOS-un firmware-in yenilənməsi yükləmə sürətini artırır, yeni komponentlərlə uyğunluğu yaxşılaşdırır və təhlükəsizliyi artırır.

• SSD və sərt disklər: SSD-dəki firmware yazma və oxuma əməliyyatlarını idarə edir. Bu barədə bilməsəniz də, hər bir yeniləmə ilə SSD-nin performansı əhəmiyyətli dərəcədə arta və cihazın ömrü uzadıla bilər.

• Mobil cihazlar: Smartfon və ya planşetinizdə firmware prosessor, sensor ekran və əməliyyat sistemi arasında qarşılıqlı əlaqəyə cavabdehdir. O olmadan telefonunuz sadəcə işləyə bilməzdi.

• Marşrutizatorlar və şəbəkə cihazları: Marşrutizatorlardakı firmware məlumat ötürülməsinə, təhlükəsizlik parametrlərinə və şəbəkə əlaqələrinə nəzarət edir. Firmver yeniləməsi internet sürətini artıra və şəbəkənizi müdaxilələrdən qoruya bilər.

Firmver yeniləməsindən qorxmaq lazımdırmı?

Yəqin ki, sizdə belə bir sual yaranacaq: "Yeniləmə zamanı nəsə səhv gedə bilərmi?". Bu əsaslı bir narahatlıqdır. Bəzən yeniləmə prosesi gözlənildiyi kimi getməyə bilər və əgər yeniləmə yarımçıq qalarsa və ya düzgün qurulmazsa, cihaz sıradan çıxa bilər. Lakin təlimatlara əməl etsəniz və bunu uyğun şərtlərdə (məsələn, etibarlı enerji mənbəyi və sabit internetlə) etsəniz, risklər minimaldır.

Unutmayın ki, istehsalçılar firmware yeniləməsini səbəbsiz yerə əlçatan etmirlər. Onlar bunu sizin cihaz təcrübənizi yaxşılaşdırmaq, təhdidlərdən qorumaq və səmərəliliyi artırmaq üçün təklif edirlər.

Artıq firmware-in nə olduğunu və niyə bu qədər vacib olduğunu bildiyinizə görə ona bir qədər də diqqət yetirmək lazımdır. Firmware yeniləmələri əhəmiyyətsiz görünə bilər, amma əslində onlar cihazınızı daha sürətli, təhlükəsiz və sabit edə bilər. Yeniləmələri təxirə salmayın — bu, cihazlarınızın uzun və məhsuldar işləməsi üçün zəmanətdir.