Blog

Davamlı İnteqrasiya və Çatdırılma (CI/CD)

CI/CD (Continuous Integration/Continuous Delivery) — proqram təminatının hazırlanması, test edilməsi və yerləşdirilməsi proseslərini avtomatlaşdırmağa yönəlmiş praktikaların toplusudur. Bu metodologiyalar müasir proqram təminatı komandalarında kod keyfiyyətini yüksəltmək, buraxılışları sürətləndirmək və tətbiqlərin sabitliyini təmin etmək üçün geniş istifadə olunur.

1. Davamlı inteqrasiya (CI)

Davamlı inteqrasiya (Continuous Integration) — inkişaf etdiricilərin kodlarını mütəmadi olaraq layihənin ümumi şaxəsinə inteqrasiya etdikləri bir təcrübədir. Hər bir kommit (koddakı dəyişiklik) avtomatik olaraq müxtəlif vasitələrlə yoxlanılır, bu da səhvləri tez bir zamanda aşkar edib düzəltməyə imkan verir.

Davamlı inteqrasiyanın əsas prinsipləri:

• Tez-tez inteqrasiya. İnkişaf etdiricilər kodu gündə bir neçə dəfə ümumi repozitoriyaya(ingilis dilindən repository - saxlama) - hər hansı bir məlumatın saxlandığı və saxlandığı yer) inteqrasiya edirlər. Bu, koddakı ziddiyyətləri və səhvləri daha tez aşkar etməyə imkan verir.
  
• Avtomatlaşdırılmış testlər. Hər koddakı dəyişiklikdən sonra kodun yoxlanılması üçün bir sıra testlər işə salınır. Bu, tətbiqin funksionallığının pozulmadığından əmin olmağa kömək edir.
• Sürətli geribildirim. Testlər uğursuz olarsa, inkişaf etdiricilər dərhal bildiriş alırlar ki, bu da səhvlərin tez bir zamanda düzəldilməsinə imkan verir.

CI texniki borcun yığılmasının qarşısını alır və layihənin ümumi sabitliyini yaxşılaşdırır. Problemlər nə qədər tez aşkar olunarsa, onları aradan qaldırmaq bir o qədər asan və ucuz olar.

2. Davamlı çatdırılma (CD)

Davamlı çatdırılma (Continuous Delivery) — proqram təminatına edilən dəyişikliklərin tez-tez və avtomatlaşdırılmış şəkildə yerləşdirilməsinə imkan verən bir təcrübədir. Əsas fikir ondan ibarətdir ki, hər uğurlu yığım (build) istənilən an serverdə və ya buludda yerləşdirilməyə hazır olmalıdır.

Davamlı çatdırılmanın əsas prinsipləri:

• Yerləşdirmənin avtomatlaşdırılması. Tətbiqin yığılmasından tutmuş serverdə quraşdırılmasına qədər bütün addımlar avtomatlaşdırılır.
• Çatdırılmaya hazır olmaq. Test mərhələlərindən keçmiş hər kommit əlavə manipulyasiyalar olmadan istehsal serverində yerləşdirilə bilər.
• Risklərin azaldılması. Tez-tez yerləşdirmə sayəsində yeniləmələr kiçik hissələrlə buraxılır ki, bu da böyük nasazlıq riskini azaldır və səhv olduqda sistemin geri qaytarılmasını asanlaşdırır.

Davamlı çatdırılma mütləq istehsal serverlərinə avtomatik yerləşdirməni nəzərdə tutmur, lakin həmişə minimum xərc və səylə yerləşdirməyə hazır olmağı təmin edir.

3. Davamlı yerləşdirmə (CD)

Davamlı yerləşdirmə (Continuous Deployment) — davamlı çatdırılmadan sonra gələn mərhələdir, burada testlərdən keçən hər bir dəyişiklik avtomatik olaraq istehsal serverinə yerləşdirilir. Bu proses yerləşdirmə zamanı insan müdaxiləsini istisna edir və buraxılışların sürətini maksimum dərəcədə artırır.

Davamlı yerləşdirmənin əsas üstünlükləri:

• Tam avtomatlaşdırma. Kod yazıldıqdan sonra onun serverdə yerləşdirilməsinə qədər insan müdaxiləsi tələb olunmur.
• Yeni funksiyaların tez tətbiqi. Yüksək tezlikli buraxılışlar sayəsində istifadəçilər yeni funksiyaları və düzəlişləri daha sürətli əldə edirlər.
• Azaldılmış risklər. Kiçik dəyişikliklərlə tez-tez buraxılışlar böyük nasazlıqların yaranma ehtimalını azaldır və problemləri aşkar etməyi və aradan qaldırmağı asanlaşdırır.

4. CI/CD üçün əsas alətlər

CI/CD-nin həyata keçirilməsi üçün prosesləri avtomatlaşdıran xüsusi alətlərdən istifadə olunur. Aşağıda bir neçə məşhur həll yolu göstərilib:

• Jenkins — çoxsaylı plaginləri dəstəkləyən ən məşhur CI/CD avtomatlaşdırma vasitələrindən biridir.
• GitLab CI — GitLab-a daxil olan inteqrasiya edilmiş CI/CD həlli, avtomatlaşdırma üçün rahat alətlər təqdim edir.
• CircleCI — CI/CD proseslərini çevik şəkildə konfiqurasiya etməyə imkan verən bulud xidməti.
• Travis CI — tez-tez açıq mənbəli layihələrdə istifadə olunan sadə CI/CD avtomatlaşdırma xidməti.
• Azure DevOps — Microsoft-un davamlı inteqrasiya və çatdırılma üçün alətlər təqdim edən platforması.

5. CI/CD-nin üstünlükləri

• Məhsulun sürətli çatdırılması. Proseslərin avtomatlaşdırılması sayəsində komandalar yeniləmələri daha sürətli və daha tez buraxa bilirlər.
• Kod keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması. Avtomatlaşdırılmış testlər və yığımlar səhvləri erkən mərhələdə aşkar etməyə imkan verir.
• Xərclərin azaldılması. CI/CD əl ilə test və yerləşdirmə üçün sərf olunan vaxtı azaldır, bu da inkişaf xərclərini aşağı salır.
• Sabitliyin artırılması. Tez-tez buraxılışlar və səhvlərə tez reaksiya vermək məhsulun daha sabit olmasını təmin edir.

CI/CD müasir inkişafın ayrılmaz hissəsidir, əsas prosesləri avtomatlaşdırmağa və proqram təminatının buraxılış dövrünü sürətləndirməyə kömək edir. Bu praktikaların tətbiqi komandaların çevik qalmasına, dəyişikliklərə tez reaksiya verməsinə və məhsulun yüksək keyfiyyətini təmin etməsinə imkan yaradır ki, bu da IT bazarında sərt rəqabət şəraitində xüsusilə vacibdir.