Zero Trust Təhlükəsizlik Modeli: Klassik Firewall Dövrü Bitdi?
Texnologiyanın inkişafı ilə ənənəvi təhlükəsizlik yanaşmaları, xüsusilə də klassik firewall modelləri artıq müasir təhdidlərə qarşı yetərli deyil. Şirkətlər artıq fiziki perimetrlərdən asılı olmadan işləklərini idarə edir. Uzaqdan iş, bulud xidmətləri və mobil cihazlar kibertəhlükəsizliyin sərhədlərini genişləndirib. Belə bir mühitdə Zero Trust Təhlükəsizlik Modeli müasir yanaşma kimi ortaya çıxıb.
🚀 Zero Trust Modeli nədir?
Zero Trust Təhlükəsizlik Modeli – heç kimə və heç nəyə avtomatik etibar edilməməsi prinsipinə əsaslanan təhlükəsizlik yanaşmasıdır. Ənənəvi firewall sistemləri daxili istifadəçiləri avtomatik olaraq etibarlı qəbul edirdi, lakin Zero Trust modelində hər şey – istifadəçi, cihaz və tətbiq – daim yoxlanır.
🔑 Zero Trust-ın Əsas Prinsipləri
- İçdən Kənara Hər Şeyi Yoxla (Verify Everything)
Hər bir istifadəçi və cihaz davamlı olaraq yoxlanır və izlənir. - Minimum Giriş Hüququ (Least Privilege Access)
İstifadəçilərə yalnız işləri üçün lazım olan minimal hüquqlar verilir. - Davranışlara Əsaslanan Təhlükəsizlik (Behavior-Based Security)
İstifadəçilərin və cihazların davranışları davamlı təhlil edilir və anomaliyalar aşkar edilir.
💼 Zero Trust Modeli ilə Təhlükəsizliyin Təmin Edilməsi: Əsas İstifadə Halları
1. Uzaqdan İş və Mobil İşçi Gücü
Zero Trust modeli uzaqdan işləyən əməkdaşların yalnız zəruri məlumatlara çıxışını təmin edir.
➡️ Nümunə: VPN əvəzinə SASE (Secure Access Service Edge) platformaları ilə təhlükəsiz giriş təmin olunur.
2. Bulud Əsaslı Sistemlər
Zero Trust, bulud xidmətlərində hər bir istifadəçinin və tətbiqin davamlı olaraq yoxlanmasını tələb edir.
➡️ Nümunə: Microsoft Azure Active Directory ilə hər bir istifadəçi kimliyi avtomatik olaraq yoxlanır.
3. Daxili Şəbəkə Təhlükəsizliyi
Hər bir cihazın və istifadəçinin şəbəkə daxilində davranışı izlənir. Şübhəli hərəkətlər avtomatik olaraq bloklanır.
➡️ Nümunə: Cisco Zero Trust ilə şəbəkə daxilində anormallıqlar avtomatik aşkarlanır.
🛡️ Zero Trust Modelinin Tətbiqi Üçün Əsas Addımlar
1. İstifadəçilərin və Cihazların Tanınması
o Multi-Factor Authentication (MFA) və biometrik doğrulama tətbiq edilir.
2. Giriş Hüquqlarının Minimuma Endirilməsi
o Hər bir istifadəçiyə və cihazlara yalnız lazım olan hüquqlar verilir.
3. Davamlı Monitorinq və Təhlil
o İstifadəçilərin və cihazların hərəkətləri mütəmadi olaraq izlənir.
4. Mikroperimetrin Yaradılması
o Şəbəkə bölmələrə ayrılır və hər bölmədə fərqli təhlükəsizlik qaydaları tətbiq edilir.
5. Avtomatlaşdırma və AI ilə Təhlükəsizlik
o AI əsaslı alətlər anomal davranışları avtomatik aşkarlayır və müdaxilə edir.
🔧 Zero Trust Texnologiyaları və Alətləri
Texnologiya | Tətbiq sahəsi | Nümunələr |
Identity Management | İstifadəçi tanınması | Okta, Microsoft Azure AD, Google IAM |
Access Control (IAM) | Giriş hüquqlarının idarəsi | Cisco Zero Trust, Fortinet Zero Trust |
Network Segmentation | Mikroperimetr və təhlükəsizlik | VMware NSX, Palo Alto Networks |
Behavior Analytics | Anomaliyaların aşkarlanması | Darktrace, CrowdStrike, Vectra AI |
SASE (Secure Access Service Edge) | Uzaqdan təhlükəsiz giriş | Zscaler, Cloudflare Zero Trust |
⚠️ Zero Trust Modelinin Çətinlikləri və Riskləri
- Kompleks İdarəetmə: Davamlı monitorinq resurs tələb edir.
- İlk Tətbiq Xərcləri: Mikroperimetrin və avtomatlaşdırmanın qurulması bahalı ola bilər.
- Mədəniyyət Dəyişikliyi: Əməkdaşlar üçün yeni təhlükəsizlik qaydalarına alışmaq çətin ola bilər.
- Tərəfdaşların Təhlükəsizliyi: Üçüncü tərəf xidmətlərində Zero Trust təmin edilməlidir.
✅ Nəticə
Zero Trust Təhlükəsizlik Modeli artıq lüks deyil – o, müasir təhlükəsizliyin əsas standartıdır. Ənənəvi firewall modelləri artıq kənardan gələn təhdidləri bloklasa da, Zero Trust həm daxil, həm də xaricdən gələn hər bir fəaliyyəti nəzarətdə saxlayır. Şirkətinizin məlumatlarını və sistemlərini güvənli saxlamaq istəyirsinizsə, “heç kimə avtomatik etibar yoxdur” prinsipi ilə fəaliyyət göstərməlisiniz.
