Blog

Random Access Memory (Təsadüfi giriş yaddaşı) (RAM) hər hansı bir hesablama cihazının vacib komponentidir və hal-hazırda istifadə olunan məlumatların və maşın kodunun saxlanılması üçün cavabdehdir. O, məlumatlara sürətli giriş imkanı verir və kompüterin və ya digər elektron cihazın ümumi performansını müəyyənləşdirməkdə mühüm rol oynayır. RAM uzunmüddətli yaddaş qurğularından, məsələn, sərt disklər və ya SSD-lərdən fərqlənir, çünki bu, enerjidən asılı yaddaşdır, yəni cihaz işlədiyi müddətdə məlumatları saxlayır.

RAM necə işləyir

RAM prosessorun tapşırıqları yerinə yetirmək üçün lazım olan məlumatları və təlimatları müvəqqəti olaraq saxlayır. Proqram başladıqda, əməliyyat sistemi onu yaddaş qurğusundan (HDD və ya SSD) RAM-a yükləyir ki, prosessor ona sürətli şəkildə daxil ola bilsin. Daha çox RAM olduqda, daha çox proqram və tapşırıqları eyni vaxtda yerinə yetirmək mümkündür və bu, performansa təsir etmir.

RAM yaddaş hüceyrələrinə bölünür və hər bir hüceyrənin unikal ünvanı var ki, bu da prosessorun müəyyən yaddaş yerlərinə tez bir zamanda daxil olmasına imkan verir. "Təsadüfi giriş" termini yaddaşın hər hansı bir hüceyrəsinə birbaşa və demək olar ki, ani şəkildə giriş imkanını ifadə edir və yaddaşda ardıcıl axtarış aparmağa ehtiyac qalmır.

RAM növləri

RAM-in müxtəlif növləri mövcuddur və hər biri xüsusi ehtiyaclar üçün nəzərdə tutulub:

1. Dinamik RAM (DRAM): Kompüterlərdə ən çox istifadə olunan yaddaş növüdür. DRAM hər bit məlumatı inteqral sxemdəki ayrı bir kondensatorda saxlayır. Kondensatorlar enerji itirdiyi üçün DRAM-in mütəmadi olaraq yenilənməsi tələb olunur ki, bu da məlumatlara giriş sürətini azalda bilər.

2. Statik RAM (SRAM): DRAM-dən fərqli olaraq, SRAM-in yenilənməsinə ehtiyac yoxdur, çünki məlumatları saxlamaq üçün tərs çevrilmələrdən istifadə edir. Bu, SRAM-i DRAM-dən daha sürətli edir, lakin həm də daha bahalı və daha az sıxlıqlı edir. Ən çox prosessorların keş yaddaşında istifadə olunur.

3. Sinxron DRAM (SDRAM): Bu yaddaş növü sistemin takt tezliyi ilə sinxronlaşır və bu, daha səmərəli məlumat ötürməyə imkan verir. Ənənəvi DRAM-in təkmilləşdirilmiş versiyasıdır.

4. İkiqat Məlumat Ötürmə Sürətli SDRAM (DDR SDRAM): SDRAM-in inkişaf etmiş formasıdır və DDR RAM məlumatları həm takt siqnalının qalxma, həm də enmə kənarlarında ötürür və bununla da məlumat ötürmə sürətini ikiqat artırır. Müasir kompüterlər müxtəlif DDR RAM nəsillərindən istifadə edir, məsələn, DDR3, DDR4 və DDR5, hər biri daha yüksək sürət və keçid genişliyi təklif edir.

5. Qrafik yaddaş (VRAM): Xüsusilə qrafika emalı üçün nəzərdə tutulmuşdur və VRAM qrafik prosessorları tərəfindən təsvirlər və teksturaları saxlamaq üçün istifadə olunur. Müasir qrafik kartlarında ən çox istifadə edilən forması GDDR (Graphics Double Data Rate)-dir.

RAM-in hesablama sahəsində əhəmiyyəti

RAM sistemin ümumi performansında mühüm rol oynayır. Budur, onun niyə vacib olduğuna dair bir neçə səbəb:

• Çoxsaylı tapşırıqların yerinə yetirilməsi (multitasking): Daha çox RAM kompüterə daha çox proqram və tapşırıqları eyni anda idarə etməyə imkan verir. RAM-in kifayət qədər olmaması hallarında proqramlar arasında keçid ləngiyə bilər və bəzi tətbiqlər düzgün işləməyə bilər.

• Oyunlar: Müasir video oyunları teksturaları, modelləri və digər məlumatları saxlamaq üçün əhəmiyyətli miqdarda RAM tələb edir. RAM-in çatışmazlığı gecikmələrə səbəb ola bilər və oyun təcrübəsini azalda bilər.

• Video montaj və kontentin yaradılması: Video montaj, qrafik dizayn və 3D render kimi peşəkar proqram təminatı hamarlıqla işləmək üçün çoxlu miqdarda yaddaş tələb edir. Daha çox RAM böyük faylların daha sürətli emalına imkan verir.

• İnternetdə gəzinti: Müasir veb-brauzerlər xüsusilə çoxlu sayda nişan açıldıqda əhəmiyyətli miqdarda yaddaş istifadə edə bilər. Əlavə RAM gəzinti sürətini saxlamağa kömək edir.

Nə qədər RAM lazımdır?

Tələb olunan RAM miqdarı nəzərdə tutulan istifadə məqsədindən asılıdır:

• Əsas istifadə (internet, ofis proqramları): Gündəlik tapşırıqlar, məsələn, veb səhifələrə baxış, e-poçt və ofis proqramları üçün adətən 4–8 GB RAM kifayətdir.

• Oyunlar: Oyunlar üçün ən azı 16 GB RAM tövsiyə edilir ki, bu da müasir oyunların əksəriyyəti üçün kifayət qədər yaddaş təmin edir və performans problemləri yaranmır.

• Peşəkar işlər (montaj, inkişaf): Kontent yaradanlar, proqramçılar və böyük məlumatlarla işləyən mütəxəssislər 32 GB və ya daha çox RAM-a ehtiyac duya bilərlər.

• Yüksək məhsuldarlıqlı hesablama: Elmi hesablamalar, böyük məlumatların analizi və maşın öyrənməsi kimi xüsusi sahələrdə 64 GB və ya daha çox RAM tələb oluna bilər.

RAM texnologiyasının inkişafı və gələcəyi

RAM texnologiyası inkişaf etməyə davam edir və yeni inkişaflar sürətin artırılmasına və enerji istehlakının azaldılmasına yönəlib:

• DDR5 RAM: DDR RAM-in son nəsli olan DDR5, DDR4 ilə müqayisədə daha yüksək keçid genişliyi və daha yaxşı enerji səmərəliliyi təklif edir. Yaxın gələcəkdə oyunlar və yüksək məhsuldarlıqlı hesablama üçün standart halına gəlməsi gözlənilir.

• Enerjidən asılı olmayan RAM (NVRAM): Bu perspektivli texnologiya RAM-in sürətini saxlama qurğularının davamlılığı ilə birləşdirir və enerji kəsildikdə belə məlumatları saxlayır. Gələcəkdə ənənəvi RAM-i əvəz edə bilər.

• 3D yığılmış yaddaş: High Bandwidth Memory (HBM) kimi texnologiyalar məlumat ötürmə sürətini artırmaq və gecikməni azaltmaq üçün yaddaş çiplərini şaquli olaraq yığmağı nəzərdə tutur.

Təsadüfi giriş yaddaşı kompüterin sürətinə və eyni vaxtda bir neçə tapşırığın yerinə yetirilmə qabiliyyətinə əhəmiyyətli təsir edən vacib komponentdir. RAM-in müxtəlif növlərini və onların rolunu başa düşmək istifadəçilərə xüsusi ehtiyacları üçün uyğun yaddaş konfiqurasiyasını seçməyə kömək edə bilər. RAM texnologiyasının inkişafı davam etdikcə gələcək innovasiyalar hesablama cihazlarına daha yüksək performans və enerji səmərəliliyi gətirəcək.