Bulud Texnologiyalarında Serverless Yanaşma: Backend-ilə Vidalaşmaq Zamanıdır?

Ənənəvi proqram təminatı inkişafında bir backend serveri qurmaq, onu idarə etmək və daim yeniləmək proqramçılar üçün əsas mərhələlərdən biri idi. Lakin bu proses zaman, resurs və xərclərlə müşayiət olunurdu. Serverless (serversiz) yanaşma bu yükü proqramçıların üzərindən götürür və “yalnız kod yaz, infrastrukturu biz idarə edirik” prinsipi ilə işləyir. Bu yanaşma, xüsusilə bulud texnologiyalarının yüksəlişi ilə daha da aktuallaşıb.

🔍 Serverless Nədir?

Serverless — adının əksinə olaraq serverlərin olmadığı demək deyil. Sadəcə olaraq, serverlərin idarəetməsi və saxlanması bulud təminatçısı (AWS, Azure, Google Cloud və s.) tərəfindən həyata keçirilir. Proqramçı isə yalnız funksiyanı və onun nə zaman işə düşəcəyini müəyyənləşdirir.

Əsas texnologiya: Function-as-a-Service (FaaS) — istifadəçi müəyyən şərtlə aktivləşən funksiyanı yazır, bulud təminatçısı onu avtomatik işlədib nəticəni təqdim edir.

🏗️ Serverless və Ənənəvi Backend Yanaşması: Əsas Fərqlər

✅ Serverless Yanaşmanın Üstünlükləri

1. Maliyet Səmərəliliyi

Yalnız istifadə etdiyin resurslar üçün ödəniş edirsən. Serverin boş-boşuna işləməsinə görə əlavə xərc yoxdur.

2. Avtomatik Ölçüləndirmə (Auto-scaling)

İstər gündə 10, istər 10.000 sorğu gəlsin — serverless infrastruktur avtomatik olaraq miqyaslanır.

3. İnkişaf Sürəti

Backend konfiqurasiyası və deploy prosesi olmadığı üçün kodun yazılıb dərhal istifadəçi ilə görüşməsi mümkündür.

4. Azaldılmış Texniki Borc

Server yeniləmələri, təhlükəsizlik yamaları və resurs monitorinqi artıq sizin yox, bulud təminatçısının məsuliyyətidir.

🌐 Serverless Tətbiqinin Real İstifadə Nümunələri

🛒 E-ticarət saytlarında checkout funksiyası

– “Buy Now” düyməsinə klik edən zaman serverless funksiyası aktiv olur və sifarişi prosess edir.

📩 E-poçt bildiriş sistemləri

– Yeni istifadəçi qeydiyyatı zamanı avtomatik xoş gəldiniz məktubu göndərilir.

📊 Məlumat Analitikası

– Böyük datanın işlənməsi üçün xüsusi funksiya çağırılır, nəticə hazırlanıb DB-yə yazılır.

🔒 İstifadəçi Girişlərinin Doğrulanması

– MFA kodu yaradılıb SMS və ya e-poçt vasitəsilə göndərilir.

🛠️ Serverless Texnologiyalarına Nümunələr

⚠️ Serverless-in Mümkün Çətinlikləri

• Cold Start (soyuq başlanğıc): Uzun müddət istifadə olunmayan funksiya aktivləşəndə gecikmə yaşana bilər.
• Debugging və Monitorinq: Ənənəvi serverlərdəki kimi tam sistem nəzarəti yoxdur.
• Vendor Lock-in: Bir platformaya bağlılıq gələcəkdə keçidi çətinləşdirə bilər.

📌 Serverless Hansı Hallarda Uyğundur?

✔ Startaplar üçün — sürətli məhsul çıxışı və minimal infrastruktur xərcləri.
✔ Event-based tətbiqlər üçün — klik, sorğu, cron əsaslı funksiyalar.
✔ Periodik hesabatlar, e-poçt sistemləri və bildirişlər.
✖ Realtime oyunlar və ya böyük ölçülü tətbiqlər üçün bəzən limitli ola bilər.

🔚 Nəticə

Serverless yanaşma artıq sadəcə trend deyil — bu, müasir proqram təminatının əsas istiqamətlərindən birinə çevrilir. Backend qurmaq əvəzinə funksiyanı yazmaq, onu avtomatik miqyaslamaq və yalnız istifadə etdikcə ödəniş etmək — bu, həm resurs, həm zaman, həm də komanda üçün səmərəlidir.

Əgər sürətli, optimallaşdırılmış və çevik bir tətbiq inkişaf etdirmək istəyirsinizsə, serverless arxitektura ilə tanış olmağın tam zamanıdır.